فلسفه جایگاه رفیع وكالت از لحاظ اجتماعی، شاید به این موضوع باز می گردد كه وكلا از حق نادیده گرفته شده و انكار شده ی اشخاص دفاع می كنند، از حقی كه شاید مردم در ظاهر نتوانند تشخیص دهند كه در آن كدامیك ازطرفین دعوا صاحب حق است.
وکالت از نظر لغوی به معنای تفویض و واگذار کردن یک سری از کارها است. از نظر حقوقی وکالت یک قرارداد بین وکیل و موکل است که یکی از طرفین قرارداد طرف دیگر قرارداد را برای انجام کاری نماینده می کند.
بدیهی است، شخصی که وکالت را قبول می کند دربرابر موکل خود تعهداتی دارد. ما در این مقاله قصد داریم شما را با تعهدات وکیل در قبال موکل آشنا کنیم و مشخص نماییم با انعقاد قرارداد وكالت چه مسئولیت هایی بردوش وكیل قرار می گیرد و چه مسئولیت های بر عهده ی موكل است.
البته این مسئولیت ها ركن سومی هم دارد و آن این است كه موكل به وكیل نیابت می دهد كه با ثالث معامله نماید پس ثالث نیز متاثراز از عقد وكالتی است كه بین وكیل و موكل بسته شده و مسئولیت هایی برای وی ایجاد می گردد كه باید به آنها عمل نماید البته ذكر این نكته را هم نباید فراموش کرد كه مسئولیت ثالث مستقل است گویی با اصیل معامله می كند نه وكیل و وظایف آن در اجرای مفاد قراردادش با وكیل تابع قواعد عمومی قرار دادهاست.
در مقاله وکیل کیست؟ از وکیل گفتیم و در این مقاله شما را با تعهدات و مسئولیت های یک وکیل در مقابل موکلش آشنا کنیم. تعهد در معنای لغوی به معنای کار کسی را به عهده گرفتن است و در عقد وکالت وکیل این تعهد را قبول می کند که کارهایی که از طرف موکل به او نیابت شده را تا مرحله آخر انجام دهد و پرونده مربوطه را به سرانجام برساند.
تعهدات وکیل در تعهدات خاص خود قرار می گیرد و قانون به طور کامل این تعهدات را مشخص نموده. جالب است بدانید اگر وکیل تعهدات خود را به طور کامل انجام ندهد، امکان پیگیری قانونی توسط موکل وجود دارد.
مسئولیت در وکالت سه طریق دسته بندی می شود که به شرح زیر است:
مسئولیت وكیل مسئولیت موكل مسئولیت ثالث (طرف معامله ی با وكیل)
وکیل موظف است قرارداد وکالت را با در نظر گرفتن موارد زیر اجرایی کند.
حفظ اموال موکل
اموالی كه به موجب عقد وكالت در تصرف وكیل درآمده است امانت می باشد و وكیل موظف است در حفظ امانت كوشا باشد و آنها را درصورت مطالبه موكل به او مسترد سازد.(ماده 668 قانون مدنی نیز مؤید این نظر می باشد.)
نكته :
اگرچه تقصیر (تعدی و تفریط) توسط وكیل ، عقد وكالت را منحل نمی سازد ، ولی باعث می شود ید او از امانی به ضمانی نبدیل شود و مسئولیت بر عهده ی او ثابت شود و همچنین در فرضی كه بدون تقصیر او مال تلف شود یا خسارت ببیند ، بازهم این وكیل است كه مسئول جبران خسارت است ، چون ید او ضمان آور شده است حتی اگرعمد و سوء نیتی نداشته باشد.
در واقع می توانیم بگوییم كه وضع وكیل در عقد وكالت مانند مستودع (امین) در عقد ودیعه است. ماده 631 قانون مدنی نیز در این مورد بیان كرده است كه : هرگاه كسی مال غیر را به عنوانی غیر از مستودع متصرف باشد و مقررات این قانون او را نسبت به آن مال امین قرار داده باشد ، مثل مستودع است . . .
رعایت حدود وكالت
الف : به استناد ماده 663 قانون مدنی باید بگوییم وكیل با صرفا ً در محدوده ای اعمال اختیارات نماید كه اذن به او داده شده است . برای مثال اگر اجاره دادن اتومبیلی را اذن داشته باشد نمی تواند به بهانه ی رعایت غبطه و مصلحت موكا آن را بفروشد یا به رهن گذارد.
ب : در انجام مفاد اذن ازسوی موكل باید مفهوم عرفی نیز مدنظر قرار بگیرد. برای مثال موكل عرفا ً موظف ازبین دوكالا آن یكی را كه باكیفیت تر است اما همان قیمت را دارد خریداری كند ویاحق ندارد ملكی را كه اذن در فروش آن دارد به طور نامتعارف كمتر از قیمت آن بفروشد.
رعایت مصلحت موكل
ماده 667 و 1074 قانون مدنی به این موضوع پرداخته اند. از آنجایی كه موكل فرصت آن را ندارد كه در هرمورد تمام جزئیات اقدامات را به وكیل گوشزد نماید پس وكیل مكلف است مصلحت عرفی را در اعمال اختیاراتی كه موكل به او داده است اعمال نماید و اگر اعمال ننماید اعمال او فضولی و منوط به تایید موكل می گردد.
دادن حساب وكالت
معاملاتی كه وكیل اذن در انجام آن ها دارد به طور مستقیم برای موكل است و آنچه وكیل در این راستا به دست می آورد باید به موكل مسترد نماید و تا آن زمان وظیفه ی امین را دارد البته وكیل حق ندارد آنچه را كه به اشتباه دریافت كرده است به موكل بدهد بلكه آن را باید به صاحبش در نماید وگرنه بازهم این خود وكیل است كه مسئول جبران خسارت احتمالی خواهد بود.
علاوه بر موارد فوق، آنچه در ادامه می آید نیز در شمارمسئولیت های وکیل در قبال موکل خود است.
1- در صورت بروز خسارت از سوی وكیل كه مبتنی بر تقصیر باشد برای مثال از اجرای مفاد قرارداد وكالت امتناع ورزد و یا آن را به تاخیر اندازد وكیل مسئول جبران خسارت های مادی و معنوی وارد شده به موكل وشخص ثالث خواهد بود.
2- اگرچه وكیل می تواند به استناد جایز بودن عقد وكالت هرگاه بخواهد عقد را فسخ نماید اما تا زمانی كه عقد پابرجاست او نیز باید به عهد خود وفا كند. به هرحال آثار ایجاد شده در زمان عقد حتی بعد از توافق نیز مجری خواهد بود.
3-اگرچه حدود وظایف وكیل مشخص شده است و موكل آن را تعیین نموده است اما وكیل انتخاب شده در شیوه ی اجرای وظایف خود آزاد است و در صورت دادن حق توكیل به او به نوعی نتیجه ی اعمال وكیل را نسبت به خود پذیرفته است.
4- درموارد ذیل كه به عنوان نمونه آورده شده است وكیل مقصر مسئول جبران خسارت از موكل و یا احتمالا ً شخص ثالث خواهد بود :
الف: بی مبالاتی و بی احتیاطی
ب: عدم رعایت نظامات دولتی
ج: تقصیر ( اعم از تعدی و تفریط)
د: عدم رعایت غبطه و مصلحت موكل
گاهی برای اجرای وکالت وکیلان متعدد انتخاب می شود. در این صورت دو حالت پیش می آید:
1- حالت استقلال در اختیارات
منظور از حالت استقلال این است كه تصمیم هریك در جای خود لازم الاجراست و از طرف دیگر نیز هروكیل مسئول اعمال خویش هم هست . در حالت اول در صورتی كه یكی از وكیل ها فوت كند ویا محجور شود وكالت به قوت خود باقی است و سایرین در مقامشان باقی خواهند ماند.
2-حالت اجتماع در اخیارات
درحالت دوم (اجتماع) از آنجایی كه تصمیم هر وكیل به تنهایی قدرت اجرایی ندارد با فوت و حجر هریك از وكلا عقد وكالت سایرین نیز فسخ خواهد شد.
منظور از شخص ثالث در قوانین مدنی کیست؟
از نظر لغوی شخص ثالث کسی است که نه مدعی و مدعی علیه است و یا شخصی است خارج از ماجرا و یا موضوع را به صورت داورانه مدیریت می کند.
بسیاری از حقوقدان ها در تعریف شخص ثالث می گویند:
فردی که طرف قرارداد نیست و همچنین قائم مقام هیچ کدام از متعاقدین نیز نمی باشد. کسی که طرف قراردا نیست هرچند می تواند قائم مقام یکی از طرفین باشد. بیگانه نسبت به امری که دو طرف دارند، ثالث نسبت به متداعیین دعوا.
مسئولیت وکیل در قبال شخص ثالث
همانطور که اشاره کردیم، آثار عقد وكالت، محدود به طرفین معامله نمی شود و عنصر سومی هم دارد كه معمولا موكل شخصا ً او را نمی بیند و این وكیل است كه طرف معامله با او واقع می شود.( البته هم به نام وهم به حساب موكل)
الف : منظور از به نام موكل بودن :
وقتی می گوییم معامله ای كه وكیل با ثالث انجام می دهد به نام موكل است یعنی طرف معامله با ثالث و یا به عبارت بهتر طرف دعوای احتمالی كه ممكن ثالث در فرض تضرر اقامه نماید موكل می باشد وآثار حقوقی معامله نیز متوجه موكل خواهد بود.
مصداق و معیار تشخصی این امر :
1- نیابت وكیل و نماینده بودن اوست كه در قرارداد قید می شود. تحت عنوان وكیل
2- خود موكل عقد را امضاء می كند و وكیل نیز به عنوان نماینده امضاء می كند.
3- موكل به وكیل حق امضاء می دهد كه باز هم این به آن معناست كه توافق به نام موكل است و وكیل صرفا ً دارنده حق امضاء از جانب اوست.
ب : منظور از به حساب موكل بودن :
منظور از اینكه قرارداد توافق شده توسط وكیل به حساب موكل است این است كه، تمام آثار ناشی از توافق اعم از: سود، منفعت، ضمانت اجرای ناشی از عدم ایفای تعهد و . . تماما ً برعهده ی موكل است و وكیل تا زمانی كه تقصیر مرتكب نشده و از حدود اذن خارج نشده است هیچ مسئولیت ندارد.
در اصطلاح به موکل وکالت دهنده نیز گفته می شود، تعهدات و مسئولیت های موكل در قبال وکیل به شرح زیر است:
پرداخت اجرت یا حق الوكاله
اجرت و حق الوكاله ممكن است توافق باشد و یا براساس تعرفه دادگستری و حتی وكالت ممكن است رایگان باشد و وكیل در ازای آن مبلغی را اختیارا ً (در فرضی كه خود وكیل مستقیما ًاز موكل مبلغی دریافت ننماید) و یااجبارا ً( وكالت تسخیری یا معاضدتی) از موكل دریافت ننماید.
پرداخت سایر هزینه های وكیل
پرداخت سایر هزینه در راستای انجام موضوع پرونده نیز با موكل است و پرداخت این هزینه ها به هیچ عنوان منوط به حصول نتیجه مورد نظر از سوی وكیل نیست.
سخن آخر
می توان گفت تعهد مهم ترین بخش تعهدات یک وکیل را تشکیل می دهد و در این راستا قانون تاکید زیادی روی این موضوع دارد. وکیل موظف است در طول دوران وکالت خود وظایف قانونی که برای او تعریف شده است را در قبال موکلش انجام دهد. جالب است بدانید تعهدات وکلا شبیه به هم نیستند و دارای دایره ی متفاوتی هستند، به طور مثال در وکالت تام الختیار وکیل از طرف موکل موظف به انجام تمامی امور است اما در وکالت مقید وکیل وظایف محدود تری دارد.
با توجه به متفاوت بودن تعهدات وکیل نسب به موکل، ما در این مقاله قصد داشتیم شما را با وظایف موکل نسب به وکیل و همچنین وظایف وکیل در قبال موکلش آشنا کنیم. ممنون از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید.
نظر کاربران
